Het is zaterdagmiddag, kwart over 12. Terwijl ik op mijn moeders fietsje stap en realiseer dat de zomer definitief over is (lees: hondenweer), denk ik aan het schaakseizoen dat gaat komen.
In de verloren Coronajaren is het toch een uitdaging gebleken om de motivatie voor het schaken hoog te houden. Gelukkig is ons vlaggenschip nog behoorlijk intact gebleven. De charismatische kapitein van het schip, Geon Knol, is een beetje zeeziek geworden van de roerige jaren en neemt een kleine pauze, om later weer met zijn gebruikelijke passie de zee, die de KNSB competitie heet, te bevaren. Onze trouwe matroos, Arjan Dwarshuis, die, in tegenstelling tot de rest van het eerste team, nog andere hobby’s heeft dan schaken, wil een jaartje gaan volleyballen. Soms moet je de welpen in de roede beschermen en soms moet je ze vooral de vrijheid geven om te leren van hun eigen fouten. Als Arjan geleerd heeft van een paar honderd ballen op zijn neus, zien we hem volgend seizoen weer, een illusie armer, terug.
Om de druk van het teamleiderschap te verdelen, hebben we gekozen voor een roulerend teamleiderschap. Vanwege zijn volwassenheid, natuurlijk gezag en betoverende uitstraling, is Ivo de formele teamleider en aanspreekpunt voor de tegenstanders. Voor deze ene ronde mocht ik aantreden als de tijdelijk teamleider. Dat is dan ook de reden waarom u een uitgebreid verslag zult lezen van dit eerste treffen. En daarmee is overigens ook meteen de lat gelegd; de teamleiders voor de volgende rondes leveren minstens een verslag van dit formaat; met rare roddels, indrukwekkende intriges, accurate analyses en allitererende alliteraties. Sterker nog, ik begreep van Pieter (teamleider volgende ronde) dat hij zijn verslag zal schrijven in ABAB rijm in het Frans. U komt niets te kort dit schaakseizoen.
Onze nieuwe aanwinst voor Assen 1, Maarten Hoolsema, moest helaas verstek laten gaan voor deze zaterdagmiddag. Hij was nog op vakantie en zijn vlucht was vertraagd. Ik moest er niet op gokken dat hij op tijd zou zijn voor de wedstrijd. Dergelijk advies van Maarten kan ik alleen maar heel serieus nemen. Gelukkig wilde Jael Wieringa wel invallen op bord 8.
Enfin, wellicht was u meer geïnteresseerd in het verslag van de wedstrijd, dan onze eigen interne schermutselingen. We gaan verder…
De wedstrijd
Zoals je kunt opmaken uit de titel, moesten we het opnemen tegen de mannen van LOS. Vroeger leden van Sissa, inmiddels een eigen team. Misschien wel het sterkste team van de tweede klasse. Het zou op voorhand een spannende wedstrijd worden. Maar zoals je ook kunt opmaken uit de titel van dit verslag, werd het dat niet. Het werd een fameuze slachting, die in Drenthe niet is voorgekomen sinds de veldslag in Ane van 1227 (je weet wel: tussen het ridderleger van de Bisschop van Utrecht, Otto van Lippe en de troepen van burggraaf van Coevorden, Rudolf II van Coevorden).
Onze Friese Furie, Tjapko Struik, mocht het opnemen met de witte stukken tegen Paul ten Vergert. Tjapko heeft vorig jaar de beste externe prestatie geleverd en vertelde me apetrots dat hij 2e is geworden op Snelschaakkampioenschap van Assen. In de Sveshnikov, leek het erop dat Tjapko een gezond voordeeltje had opgebouwd. Tjapko zegt zelf: “In een Sveshnikov had ik na de opening betere controle over de witte velden, wat een pion opleverde met een scherpe stelling. Het consolideren was niet heel zuiver, waarna Paul actief terugkwam. Met een open koning en weinig tijd was het aannemen van een remise aanbod een goede uitweg.”
Rots in de branding, Maarten Dijkstra speelde met wit tegen oude bekende Renze Rietveld. In de Slavische opening ging Renze voortvarend aan de slag. Maarten zegt: “We misten beiden een winstvariant voor Renze nadat er een toreneindspel op het bord kwam. Renze dacht dat ie gewonnen stond, wat ook zo was, maar hij speelde a tempo zijn toren 1 veld te ver waardoor ik deze eeuwig kon wegjagen met mijn eigen toren omdat ruilen pionverlies betekende. Nu kon Renze zijn zwarte vrijpion op b2 niet verzilveren en was ik zeer content met mijn halfje.”
De stand was 1-1 en het leek nog alle kanten op te kunnen. Overigens net als de slag van Ane, 795 jaar geleden. De troepen van Rudolf van Coevorden konden ook toen niet meteen toeslaan. De legers werden immers gescheiden door een moeras in het dal van de Kleine Vecht (je weet wel: vlakbij Pannenkoekenboerderij de Ganzenhoeve). Ook nu was het moeras aan pionnenketens, en verdedigende stukken slechts een tijdelijke blokkade van de denderende Drentse dominantie.
Die Drentse dominantie kreeg voor het eerst vorm in mijn eigen partij. Met zwart speelde ik tegen Ernst-Jan Pastoor. Via een kleine omweg kwamen we in een taaie stelling terecht van het Italiaans. De partij:
1. e4 Pc6 2. Pf3 e5 3. Lc4 Pf6 4. d3 Lc5 5. 0-0 Er is niets mis met een snelle rokade maar praktisch beken je wel snel kleur met wit. Vanwege de snelle korte rokade, heb ik de mogelijkheid mijn eigen rokade uit te stellen, in de hoop op een plan om op de koningsvleugel aan te vallen (met …h6 …g5). 5…a6 6. c3 d6 7. Lg5 h6 8. Lh4 g5 9. Lg3 De7 En ik was eigenlijk wel tevreden met het verloop van de opening. Hoewel de stelling objectief gelijk is, heeft zwart een eenvoudig plan: aanvallen over de koningsvleugel. 10. b4 Lb6 11. Te1 h5?! Iets te snel en iets te opportunistisch. Wit kan de dreiging …h4 eenvoudig verdedigen. Beter was wellicht 11…Le6. De computer geeft zelfs het interessante plan om het paard op f6 om te spelen naar g6?!: 11…Pd7 12. a4 Pf8 13. a5 La7 14. b5 axb5 15. Lxb5 h5! 16. h3 (16. h4?! g4 17. Ph2 Pg6! Vanwege het de sterke extra aanvaller op g6 is de stelling van wit ineens extreem wankel.) 16…Pg6 12. h4 gxh4?! (beter was om de spanning op het bord te behouden met 12…Ph7. Ik overschatte echter de mogelijkheden van het bezitten van een open g-lijn. 13. Lxh4 Tg8 14. Pg5 Le6 15. Pd2 Een interessante en ‘rijke stelling’. Zijn het witte paard op g5 en loper op h4 nu actief of staan ze juist in de weg? Heeft wit serieuze aanvalskansen op de damevleugel of valt wit daarmee eigenlijk lucht aan omdat de koning van zwart nog in het midden staat? Is het voor zwart een goed plan om lang te rokeren om de toren op a8 te betrekken in het spel, of is dat juist vragen om problemen vanwege de aanvalskansen op deze vleugel voor wit? Ik koos helemaal verkeerd in deze stelling met 15..0-0-0? Mijn tegenstander en ik hebben beide misrekent dat wit een stuk kon winnen. We gingen er beide vanuit dat wit geen 16. Ph7! kan spelen vanwege 16…Lxf2 17. Kxf2 Pg4 en we dachten dat zwart het stuk terugwint met …Dxh4. Echter, ik had beter moeten rekenen want wit heeft 18. Dxg4! Txg4 19. Lxe7 Pxe7 en met 20. Th1 hoeft wit zich geen zorgen te maken dat het paard op h7 wordt ingesloten. Kortom: zwart staat verloren. Daarom was het beter voor mij om 15…Pg4 te spelen. Bijvoorbeeld 16. Pgf3 Df8 17. Db3 Kd7. En de computer geeft een klein plusje aan zwart. Het speelt toch iets makkelijker met de zwarte stukken en de koning staat op d7 zeer veilig. 16. Pdf3 Lxc4 17. dxc4 Pg4 18. a4 f6 19. Ph3 Dg7 20. g3 Pe7 En zwart staat erg goed (de computer geeft -1.8). Het plan voor zwart is om …Pg6-Pxh4 en dan …Pxf2 te spelen. Wit moet echt gaan verdedigen. 21. Db1? (zoals gezegd, wit moet gaan verdedigen. Beter was 21. a5 La7 22. Dd3 Pg6 23. Ta2) 21…Pg6 22. a5 La7 23. Kf1 Pxh4?? (ik mis hier de overwinning. Winnend is 23…Pxf2! 24. Pxf2 Pxh4 25. Pxh4 Dxg3) 24. Pxh4 Pe3? 25. Txe3 Lxe3 26. Pf5 Dg4 27. Pg1? (verrassend genoeg, is er nog een verdediging: 27. Kg2 h4 28. Pxe3 De2 29. g4! Txg4 30. Pxg4 Tg8 31. Kh2 Txg4 en hoewel eeuwig schaak op de loer ligt, gaat wit hier zeker niet meer verliezen.) 27… La7 28. b5 h4? (het is helaas een slordig slot. Ik had 28…Lc5 moeten spelen om 29. b6 te voorkomen. Dat zagen we beide over het hoofd). 29. Pxh4? Lxf2! en Ernst-Jan gaf een paar zetten later op. De zwarte stukken komen nu binnen. stand: 2-1
En nu ging het hard. Rieks mocht op bord 3 met zwart tegen Erik-Jan Hummel spelen. Rieks is onlangs vader geworden en volgens de theorie kost dat 100 ratingpunten. Als jonge vader slaap je nou eenmaal minder en dat gaat ten koste van de concentratie. Bovendien kan het testosterongehalte van een jonge vader wel tot 40% dalen en dat betekent toch minder agressief achter het bord. En tenslotte hebben jonge vaders misschien wel de vervelende neiging om het schaken te relativeren tot een spelletje (wat het niet is, het is namelijk een oorlog, net als in 1227 bij de slag van Ane) en gaan ze het minder serieus nemen. Dit alles heb ik als tijdelijk teamleider voorzien en ik heb Rieks daarom opgesteld tegen Erik-Jan Hummel, die twee jonge kinderen heeft (2x zo weinig concentratie, tot 80% testosterondaling, etc…). Rieks zelf over zijn partij: “Erik-Jan offerde een pion en ik kon lekker verdedigen. De aanvaller moest in dit geval nauwkeuriger zijn en toen hij de scherpste voortzetting miste (in de analyse daarvan een paar meer mat gegaan) kreeg ik met logische zetten de overhand en steeds meer pionnen.” Stand: 3-1
En vanaf hier is de gelijkenis met de slag van Ane compleet. Zoals beschreven in Narracio wisten de eenvoudige Drenten met hun amateuristische legertje een veldslag uit te lokken in een moerassig gebied, de Mommenriete (tegenwoordig beter bekend als een bierbrouwerij in Gramsbergen).
Over eenvoudige Drenten gesproken, ras-optimist (heeft inmiddels drie keer geroepen dat we dit seizoen kampioen zullen worden) Pieter mocht met wit aantreden tegen Koen Lambrechts. Pieter, die nog steeds ten onrechte bezit heeft van de wisselbeker van de König-competitie, wilde ook zijn voordeel in de opening niet teruggeven. Pieter zegt zelf: “Rustige partij, kabbelde wat voort. Ik deed een onnauwkeurige zet, waar Koen met een nog onnauwkeuriger zet op reageerde. Dit kostte een pion en de stelling. Na kwaliteitswinst, nog een kwaliteitswinst en stukwinst was het over.” Stand: 4-1
Zoals we ons nog realiseren van de Slag bij Ane; als het hek van de dam is, dan lopen de schapen overal. Ook Hanen trouwens (excuses voor dit onfortuinlijke bruggetje).
Want…Gertjan Haan speelde op het zevende bord tegen Hendrik de Groot. Gertjan had zwart. Gertjan: “In gelijke stelling op zet 27 een pion cadeau gekregen, op zet 32 alle torens van het bord en wat resteerde was een eindspel waarin mijn vrijpion op b7 niet te stoppen was. Toen deze 10 zetten later de weg naar b2 gevonden had en 2 zetten daarna promotie onvermijdelijk was, vond Hendrik het wel genoeg geweest.” Stand: 5-1
Net als in Ane, zakten ook bij onze vrienden uit Groningen de paarden in het moeras en konden de ridders zich niet meer op eigen kracht redden. Het ging van kwaad tot erger. Ook ridder Jan Joris Groenewold ging ten onder in het Drentse moeras.
Op bord 1 zat namelijk, vermomd als een voetbal hooligan maar eigenlijk een briljant schaker, Ivo met zwart tegen Jan Joris Groenewold. Ivo heeft deze zomer even een weekendje bijgetankt bij de tijdelijk teamleider in Voorburg en dat werpt zijn vruchten af. In het midden van de partij zie je Ivo vaak met zijn ogen dicht wegstaren. Zijn eigen uitleg is dat hij de stelling ‘blind’ analyseert. Niet veel mensen weten (nu dus wel), dat Ivo tijdens de partij even een gezond dutje doet voor de nodige energie. Ivo zelf: “Coffeehouse potje waarbij JJ en ik beide rustig aan het genieten waren van een ouderwets potje schaak. Na 15 a 20 zetten zaten we allebei in tijdnood. De partij was de hele tijd in balans, totdat JJ rond zet 30 een foutje maakte, waar ik van kon profiteren en af kon ruilen naar een gewonnen eindspel.” Stand: 6-1
Ik hoor u denken, genoeg over de wedstrijd, hoe ging dat nou verder in de slag van Ane van 1227? Nou beste lezer, net als met onze Groningse vrienden, verliep die niet goed voor het leger van de bisschop van Utrecht, Otto van Lippe. De Drentse mannen maakten met hun primitieve wapens korte metten met de vijand.
In deze gedachte speelde aan het achtste bord onze sterke invaller Jael Wieringa met wit tegen Arjan Dijkstra. Ik zag een damegambiet waarin wit een pion offerde voor veel tegenspel en druk. Het werd een lange slopende partij. Arjan wist goed om te gaan met de druk, kreeg een vrijpion op de a-lijn en leek toch zeker aan de winnende hand. Geen idee hoe het kan, maar ineens was die vrijpion verdwenen en was het Jael die de overhand kreeg in het eindspel. In een complexe stelling met toren, pionnen, paard en loper tegen toren, pionnen en twee paarden was het moeilijk te voorspellen hoe Jael verder kwam. De partij volgt nog. Uiteindelijk is deze partij in remise geëindigd. Eindstand: 6,5 – 1,5
En daarmee was er een einde gekomen aan de bloederigste veldslag in Drenthe sinds de slag bij Ane (je weet wel: beschreven in “Drenthe, Coevorden en de bisschop 1150-1395” Geschiedenis van Drenthe door H. M. J. Tromp, Pieters oom). Op 29 juli 1967 is er een monument geplaatst bij Ane ter herinnering aan de slag met de tekst: “Slag bi’j Aone, 28 juli 1227, zie vocht’n ok veur oenze vri’jheid”. Ik begrijp van het bestuur dat er ook een monument in de maak is voor de heuse veldslag van 2022: “Slag b’j ’t Markehuus, 18 september 2022, kapot moak’n die Grunnigers.” Echter, in tegenstelling tot de tijd van toen, toonden de Drentse winnaars toch enige blijk van fatsoen. Want in plaats van het scalperen van onze tegenstanders, wensten we ze een prettige reis terug naar Groningen en veel succes in de competitie.
Schaakgroet,
Elmar Hommes
De lat voor de verslagen komt hoger en hoger te liggen. Chapeau